Overleden tijdens de Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog en in de dagen erna zijn in de huidige gemeente Houten minimaal 29 doden gevallen aan Nederlandse/geallieerde zijde. Van de burgers die de Duitse kant hebben gekozen, zijn er twee slachtoffers gevallen. Verder zijn zo’n 20 tot 25 Duitse soldaten bij oorlogshandelingen omgekomen en zijn er 5 geallieerde soldaten aangespoeld langs de Lek.

Cijfers

De gemiddelde leeftijd van de doden aan geallieerde/Nederlandse zijde was 29 jaar. De jongste was 1 jaar, de oudste 55 jaar. Het gaat om Nederlanders, Engelsen/Schotten en één Fransman. Minimaal 14 doden waren militairen. 7 van de 49 personen kwamen na de bevrijding om het leven.

’t Goy

De eerste slachtoffers vielen in ’t Goy. Het gaat om de Nederlandse militairen Arthur Roegiest (35), Gerard Bonte (26) en Hubrecht Bosselaar (26) die in gevecht raakten op 14 mei 1940 bij Wickenburgh. Ook Hendrikus ter Velde (22) zou deze dag gestorven zijn. Daarna stortte in 1943 een Engelse Stirling neer waar 7 personen om het leven kwamen.

Bombardementen najaar 1944

In 1944 en 1945 vielen de meeste slachtoffers. In september 1944 vielen er 7 doden bij beschietingen van spoorwegen en auto’s. Dit waren voornamelijk Duitsers. De meeste slachtoffers (16) vielen op 28 november 1944 toen De Brink en de Herenweg werden gebombardeerd. In Houten ging het om Dina Besselink (55), Jan Besselink (55), Mien Osnabrugge (19), Jan van Schaik (9) en Ries Spithoven (41). Daarnaast kwamen er 9 tot 12 Duitsers om het leven.

Jodenvervolging

Diverse bronnen spreken over minimaal 4 Joodse onderduikers die zijn afgevoerd en overleden. Het gaat om Levie Mozes (39, koopman aan de Odijkseweg), Johanna Cohen Sanders (27), Bernhard Arend Sanders (1) en Willem Sanders (24). Over deze laatste drie personen heeft Peter Hein geschreven in zijn boek De Onderduikers. Levie Mozes is opgepakt in boerderij De Grote Geer en zijn verhaal staat hier beschreven.

Verzetsstrijders

In oktober 1944 stierven de verzetsstrijders Klaas Horjus en Jan Mantel (beiden 35) nadat ze in Houten waren opgepakt. De een werd in Fort De Bilt gefusilleerd en de ander kwam te overlijden in Zöschen. Michael ten Holder (21) was de zoon van de Schalkwijkse burgemeester en overleed op 12 december 1944 nadat hij was opgepakt tijdens verzetswerk in Brabant. Gerrit Hulshof (39) die onderduikers had gehuisvest stierf op 22 maart 1945 in gevangenschap. De Schalkwijkse verzetsstrijder Jan van Dyk (26) wilde op de Schalkwijksebrug op 6 mei een Duitser aanhouden die een fiets meenam. Hij werd neergeschoten.

Operatie Market Garden

In september 1944 vond de slag bij Arnhem plaats. Vijf slachtoffers spoelden later aan in de uiterwaarden van Schalkwijk en Tull en ’t Waal. Het ging om Edward David Meredith (22), Herbert Spooner (27), Alfred Bell (32), Thomas Laurence Becket (23) en een onbekende drenkeling.

Na de oorlog

Bij de arrestatie van de boswachter Tjibbe Hof op 12 mei 1945 in Tull en ’t Waal volgde een vuurgevecht. Hof kwam om het leven. De Amersfoortse kampbeul Jacobus Ammerdorffer (32) zat opgesloten in Fort Honswijk. Hij pleegde zelfmoord en nam in zijn dood Assuerus (Joep) Copier (23) mee.

Bij het ontmantelen van munitie op 28 juni 1945 in Fort bij ’t Hemeltje kwam Co Eijffius (21), Frans Eijffius (52) en de toevallig aanwezige zoon van de fortwachter Jan Merkestein (15) om het leven. Deze laatste drie liggen begraven op begraafplaats Tolsteeg in Utrecht.

Er is in 2020 een boek verschenen over de Tweede Wereldoorlog in Houten, ’t Goy, Tull en ’t Waal & Schalkwijk. Het kost € 24,95 en is verkrijgbaar in de boekhandel bij The Read Shop (Oude Dorp en Castellum), De Kler en Primera op Het Rond en bij De Spar in Schalkwijk.
Lees meer

^{Deze pagina is gewijzigd op 27 december 2020}