Inhoud

Sinds 1735 vergaderde het gerechtsbestuur en later het gemeentebestuur in herberg de Roskam. Dit bijft 140 jaar zo. Alleen in het begin van de Franse Tijd wordt er enkele jaren uitgeweken naar De Zwaan. Met de oprichting van de gemeente Houten in 1812 wordt per 1 mei van dat jaar een kamer gehuurd in herberg de Roskam. Wanneer later die eeuw de gemeentelijke taken behoorlijk zijn gegroeid, besluit burgemeester van Raven tot het bouwen van een gemeentehuis, direct tegenover herberg De Roskam.

Bouw gemeentehuis Houten

Op 19 oktober 1875 legt burgemeester Samuel van Raven de eerste steen voor het Houtense gemeentehuis op De Brink (Het Plein). De gemeenten krijgen steeds vaker te maken met maatschappelijke taken en die kunnen niet langer meer thuis bij de burgemeester op de Molendijk (tegenwoordig Molenland) worden gedaan.

Het gemeentehuis wordt dankbaar in gebruik genomen door burgemeester Waller die twee jaar later in functie komt. Waller zal vanuit dit huis 48 jaar lang Houten besturen.

In 1917 is het gemeentehuis te klein en wordt het dak opgetakeld. Aanleiding is de Eerste Wereldoorlog, waardoor de gemeente verantwoordelijk is voor een distributiesysteem en personele uitbreiding wenselijk is. Aannemer J.C. Schenkel uit Jutphaas bouwt voor 6981,65 gulden er een verdieping tussen.

Vanaf dat moment is er ruimte voor burgemeester Waller en voor de gemeentesecretaris. Achter het gemeentehuis is een politiecel, maar ook is hier een kassier aanwezig. In 1921 krijgt Houten elektriciteit. Achter het gemeentehuis komt een transformatorhuisje van waaruit het Houtens laagspanningsnet wordt gevoed.

In 1925 wordt besloten een vrijwilliger in dienst te nemen. Ook komt er een schrijfmachine.¹

Op 31 december 1935 zijn er 13 personen in dienst bij de gemeente Houten. Deze werkten niet allemaal in het gemeentehuis. De gemeentearts had bijvoorbeeld een eigen woning en de gemeentelijke veearts eveneens.

Huize De Grund

In november 1944 wordt de school naast het gemeentehuis gebombardeerd. Ook het gemeentehuis Houten heeft flinke schade. Hier was op dat moment een politiebureau en distributiekantoor gevestigd. De gemeentesecretaris en ambtenaren waren rond 1943 al vertrokken naar de onderste verdieping van De Grund, de burgemeesterswoning aan Utrechtseweg (de huidige Poort). Vanaf 16 december 1953 wordt het volledige gebouw van De Grund in gebruik genomen als gemeentehuis.²

Sloop oude gemeentehuis

Op 4 december 1956 verlaat de laatste bewoner het gemeentehuis, dat niet veel later wordt afgebroken.³ Aanleiding is de reconstructie van de Brink. De Gebrs. de Rooij uit Wijk bij Duurstede slopen het gebouw voor een bedrag van 3326 gulden.

Samenvoeging Houten, Schalkwijk en Tull en ’t Waal

Op 1 januari 1962 worden Houten, Schalkwijk en Tull en ’t Waal samengevoegd. Er is dan behoefte aan kantoorruimte voor acht ambtenaren. Daarnaast zijn er drie technische medewerkers in de buitendienst.

Eerste uitbreiding

In de winter van 1969/1970 puilt het huis De Grund uit van de medewerkers. Besloten wordt een noodkantoor in de tuin te plaatsen. De 18 medewerkers van de gemeente Houten kunnen weer even vooruit. Halverwege september 1970 krijgt het gemeentehuis een telefooncentrale met 20 toestellen. Er zijn vijf buitenlijnen, waardoor het de bedoeling is dat de gemeente beter bereikbaar wordt. De kosten bedragen 199.000 gulden.

In 1973 is er toch weer te weinig ruimte. Vanaf 28 september 1973 verhuist een afdeling naar een noodschool aan de Koningin Emmaweg.

Tweede uitbreiding

In 1975 zijn er 29 personen in dienst, waarvan een deel zich bezig houdt met de groeitaak van Houten die voor de deur staat. De behuizing in de tuin van De Grund wordt in 1975 voor de tweede keer uitgebreid. De ambtenaren die in de noodschool aan de Koningin Emmaweg zitten, keren terug. De kosten voor de uitbreiding zijn 291.400 gulden. In de winter van 1975/1976 wordt er twee keer ingebroken in het gemeentehuis. De eerste keer werd er 1400 gulden gestolen, de tweede keer was er vooral veel braakschade.

Derde uitbreiding

Op 1 juli 1978 is het personeel gegroeid tot 39 personen en wordt er een noodgebouwtje bij geplaatst. Hier gaat de afdeling sociale zaken in zitten. De kosten zijn 18.650 gulden en maandelijks 2125 gulden huur.

Vierde uitbreiding

Toch is de ruimte voor de gemeenteambtenaren te klein. In het voorjaar van 1979 zijn er 54 ambtenaren in dienst en wordt voor de vierde keer de locatie bij Huize De Grund uitgebreid. Er komt een forse aanbouw en de kosten lopen op tot 1,1 miljoen gulden.

Verhuizing naar de Standerdmolen

Het gaat hard en op 28 september 1981 verhuizen 84 ambtenaren naar een nieuw gemeentehuis. Onder leiding van burgemeester W.H. Bijleveld wordt dit tijdelijke kantoor betrokken aan de Standerdmolen (De Sijnsmeester). In het gemeentehuis is een raadszaal, maar geen kantine. Na afloop drinken de raadsleden na in de kamer van de burgemeester. Het gebouw is berekend voor een groei tot 130 ambtenaren.

Onderstaande foto toont het kantoorcomplex. Het gemeentehuis Houten betreft alleen het bovenste deel van het kantorencomplex. Het kantoorgebouw wordt gebouwd door Van Wijnen Vastgoed B.V.. Die verkoopt het aan het Pensioenfonds voor de metaalindustrie en verhuurt het vervolgens aan de gemeente Houten.

Gemeentehuis Houten in het centrum

Ondertussen komen de plannen voor een gemeentehuis naast het station gereed. Op 26 november 1986 legt burgemeester A.J. Bransen de eerste steen, nadat in juli van dat jaar al de heiwerkzaamheden waren begonnen. Het project betreft niet alleen het gemeentehuis Houten, maar ook de woningen op de Randhoeve.

Op 25 november 1987 wordt het gemeentehuis opgeleverd en volgt de officiële opening op 27 november 1987 door de Staatssecretaris van Volkshuisvestiging Enneüs Heerma. De ambtenaren zitten dan al twee weken (sinds 16 november 1987) in het gebouw. Ontwerper van het gemeentehuis Houten is professor Tauber. Het gemeentehuis is 6100 vierkante meter groot. De raadszaal is een afzonderlijk gebouw, dat is gesitueerd op een binnenhof.

Gemeentehuis Houten – Houten — *Verhuiskaart gemeente Houten 1987*

Het gebouw heeft een toren van 37 tot 38 meter hoog, waar een carillon in is geplaatst. De financiën hiervoor worden geregeld door het comité Het Houtens Carillon, die de 25 klokken symbolisch verkoopt aan bedrijven en burgers.⁴ Het gaat in totaal om 772 kilo klok, waarvoor 88.870 gulden nodig is.

De poort van het huis Oud-Wulven wordt in oktober 1987 ingemetseld in het complex. Deze leidt naar de binnenplaats.

Nieuwe plannen gemeentehuis Houten, OZB 40% omhoog

Amper 10 jaar later besluit burgemeester A.B.L. de Jonge plannen te ontwikkelen voor opnieuw een nieuw gemeentehuis. De kosten worden begroot op 51 miljoen gulden en hiervoor zou de OZB 40% moeten stijgen. Dit keer komt de burgerij in opstand, vanwege de hoge kosten. De actiegroep ‘Wij zijn boos’ haalt rond de eeuwwisseling duizenden handtekeningen op.

Toch meent de burgemeester dat ondanks de protesten van de bevolking, het nieuwe gemeentehuis er zou komen. “De kans dat een komeet op Houten zou inslaan is even groot, als dat er geen nieuw gemeentehuis komt”, meldt burgemeester de Jonge. Het nieuwe gemeentehuis moet worden gebouwd naast de Rabobank aan De Koppeling.

Verbouwing

Na zijn aftreden in 2000 wordt in 2006 het huidige gemeentehuis verbouwd. De ingang wordt verplaatst naar het Onderdoor. Tot in de jaren 10 wordt er een ruimte gehuurd in een kantoor aan Het Kant. Sommige diensten zijn gecentraliseerd met andere buurgemeenten, waardoor er minder ruimte nodig is.

Bron: o.a. Tussen Rijn en Lek (1982)

Meer informatie

Noten

Utrechtsch Nieuwsblad, 23 oktober 1925 ↩︎
Gemeentehuizen van Houten in verleden en heden, gemeente Houten, oktober 1981 ↩︎
Gemeentehuizen van Houten in verleden en heden, gemeente Houten, oktober 1981 ↩︎
Houtens comité verkoopt klokken per ons en kilo aan burgers en bedrijven, Utrechts Nieuwsblad, 10 maart 1987 ↩︎

^{Deze pagina is gewijzigd op 27 september 2025}

Oudhouten

Gemeentehuis Houten (1875-heden)