Vanaf ongeveer het jaar 15 voor Christus komen de Romeinen definitief Houten binnen. In korte tijd verandert het eenvoudige bestaan van de inwoners, in een bloeiende economie. De Romeinen bouwen op een steenworp afstand in het jaar 1 het Romeinse Castellum Fectio.
Houten krijgt daarbij een belangrijke rol en wordt hét agrarisch gebied om de honderden militairen te voeden. De bestaande gesloten Elzenbossen verdwijnen langzaam en het terrein wordt open.1
Het gebied van de huidige gemeente Houten kent uiteindelijk ongeveer 60 Romeinse nederzettingen. De nederzettingen verschijnen vooral op de hogere gebieden, zoals op de Houtense, Jutphase en Honswijkse stroomrug.2
Het gebied is doorsneden met oude geulen, die bij hoogwater van de Rijn vollopen. Middelgrote overstromingen zijn er rond het jaar 41 en 175. Rond 282 na Chr. is er een zeer grote overstroming.
In Houten treffen we tegenwoordig op veel plaatsen in de grond Romeinse sporen aan. Soms vlak aan of op het oppervlak. Voorbeelden van vondsten zijn munten, aardewerk, wijnvaten, armbanden en spelden. Indrukwekkend is de vondst van een Romeinse grafsteen van Tiberius Iulius Probus (Molenzoom) en een altaarsteen (Warinenpoort).
Noordgrens
Vanaf de regeerperiode van keizer Caligula (37-41 na Chr.) roepen de Romeinen de Rijn uit tot noordgrens van het Romeinse Rijk, nadat er wordt besloten om de uitbreiding van het rijk richting Engeland te vervolgen. Alleen tijdens de Bataafse opstand rond 69 na Christus verliezen de Romeinen kort hun macht. Daarna herstellen ze de orde en breekt er een bloeiende periode aan voor de lokale inwoners.
Stenen gebouwen in Houten
De Romeinen bouwen vanaf het jaar 150 met steen. Op de huidige locatie van de Burgemeester Wallerweg wordt een stenen Romeins gebouw neergezet. Ook op de Tuurdijk en bij de Molenzoom verschijnen stenen gebouwen. Op drie andere locaties wordt stenen bouw vermoed.
Tijdens het begin van de Romeinse tijd is het klimaat goed. De oogsten lukken vaak en de economie floreert. Er komt in de tweede helft van de tweede eeuw zelfs ruimtegebrek in Houten. Archeologen vinden aanwijzingen dat ook de lagere komgronden in gebruik worden genomen. Uit archeologisch onderzoek blijkt dat in de tweede helft van de Romeinse periode rond de 4000 mensen in het Kromme Rijngebied woonden, waarvan 2000 op het platteland.3
Aanvallen
Tussen het jaar 172 en 174 zijn er aanvallen door Germaanse stammen (Chauken) van de andere kant van de Rijn. Maar pas vanaf het jaar 250 dringen deze Frankische stammen steeds vaker en dieper het Romeinse Rijk binnen. De Romeinen verliezen steeds meer macht. Hun prioriteit ligt ook niet echt meer bij de Noordgrens in onze regio. Fectio wordt zwakker en de nederzettingen in Houten krimpen. De bevolking lijkt deels weg te trekken.
In de winter van 274/275 is er een grote aanval en trekken de Romeinen zich terug. De Frankische stammen nemen de leiding over. Het aantal bewoners daalt tot 400. Het huidige Schalkwijk is veranderd in een moeras en bewoning hier verdwijnt.
Herstelpoging
In het jaar 297 keren de Romeinen terug, maar ze zijn minimaal aanwezig. Samen met de Franken proberen ze de Rijn als Noordgrens te handhaven. De Franken krijgen steeds meer invloed, de Romeinen verdwijnen langzaam uit beeld. In 411 is de Romeinse invloed in onze regio verdwenen. Ook de Franken vertrekken naar het zuiden en de regio raakt dunbevolkt.
Vici.org
Hieronder de kaart van vici.org met Romeinse vondsten in onze buurt. Je kunt rondkijken in heel Houten en de regio.
Noten
- Houten, Vindplaats VleuGel 20 AAC49 – M. van der Heiden, E.A. Besselsen (2009) ↩︎
- Bataafs platteland NAR35 – Wouter K. Vos (2009) ↩︎
- Bataafs platteland NAR35 – Wouter K. Vos (2009) ↩︎
Inhoud romeinse tijd
- Vroeg Romeinse tijd (-12 / 70)
- Midden Romeinse tijd (70 / 270)
- Laat Romeinse tijd (270 / 450)
- Castellum Fectio
- Romeinse nederzettingen Houten
- Romeinse nederzettingen ’t Goy
Deze pagina is gewijzigd op 19 juni 2025