Het gerecht Oud-Wulven en Waijen is in 1545 ontstaan na een samenvoeging van het gerecht Waijen en het gerecht Oud-Wulven. Daarvoor was er sprake van twee gerechten, waarbij de eigenaar altijd dezelfde persoon was.1
Vroegste geschiedenis
In de 11e eeuw vindt de ontginning van Waijen plaats. Oudwulverbroek wordt later ontgonnen. Vanaf het begin lijkt het geslacht Van Wulven de dienst te hebben uitgemaakt in zowel in Waijen als in Oudwulverbroek. In de 13e eeuw worden de graafschappen afgeschaft. Er is dan sprake van rechtsmacht in de vorm van gerechten.
Gerecht Oud-Wulven
In 1303 wordt gesproken over 30 morgen land in het gerecht van Ghiselbertus Uten Goye en Ghiselbertus Hondertmarc.2 Op een onbekend moment verliest Ten Goye de rechtsmacht over de ontginning Oud-Wulven. Dit kan al in 1304 zijn gebeurd, toen het Waterschap Vechter- en Oudwulverbroek werd opgericht. Er wordt dan gesproken over het ‘gerecht van Gijsbert Honderdmarc en Gijsbert Utengoye’. In 1330 wordt gesproken over het gerecht van Albert Honderdmarc en wordt Ten Goye niet meer genoemd. De restontginning De Geer valt dan onder Houten.
Het geslacht Honderdmarc lijkt in die tijd veel macht te hebben. Aangenomen wordt dat ze een afsplitsing zijn van de Van Wulvens. Gijsbert Honderdmarc komt in 1246 ook voor in de bronnen en het wordt niet uitgesloten dat hij dezelfde persoon als Gijsbert van Wulven is.3 Maar pas in 1303 wordt Hondermarc duidelijk gekoppeld aan de ontginning Oudwulverbroek.
Gerecht Wayen
Wayen is een ontginning van de ministralenfamilie Van Wulven. Wayen en Wulven/Heemstede zijn gescheiden door de ontginningsas Langeweg. Het gerecht Wayen had vanwege de waterhuishouding vooral te maken met Oud-Wulven. De grootte van het gerecht Wayen en Oud-Wulven is ontstaan door de aanwezige waterscheidingen.
Gerecht Waijen en Oud-Wulven
Het gerecht Oud-Wulven en Waijen bestond uit verschillende boerderijen. Het centrum was het huis Oud Wulven. Tegelijkertijd met de samenvoeging van beide gerechten in 1545 werd het schepenrecht ingevoerd. Het gerecht Oud-Wulven en Waijen bezat geen wapen.
In 1616 wordt een deel van de grond verkocht van het gerecht Heemstede. In 1634 wordt de ambtsheerlijkheid Oud Wulven en Waijen gekocht door Johan van Toll. Hij laat een nieuw landhuis bouwen. Daarna komt Jan Rothé er te wonen.
Het gerechtshuis van Oud-Wulven was te vinden in herberg ’t Hemeltje op de kruising van de Wayensedijk en de weg van Utrecht naar Houten. Later was het gerechtshuis te vinden in boerderij Oud-Wulven.
Eigenaren gerecht Oud-Wulven / Oudwulven en Waijen
| Jaartal | Eigenaar |
| ±1303 | Gijsbert Honderdmarc |
| ±1317 >1320 | Albert Honderdmarc |
| ±1337 | Willem Honderdmarc |
| ±1349 | Stephanus Hondertmarc |
| 1362 ??? | Herman van Lokhorst |
| 16-12-1372 | Herman van Wulven (zoon, ook eigenaar van Wulven) |
| <1382 | Gerrit uten Leen |
| 16-03-1388 | Gerrit Pelgrimszoon van Luttikenhuys |
| 1401 | Henricus Gerrit Pelgrimszoon (zoon) – noemt zich Henric van Wulven – |
| 1455 | Braem van Luttikenhuys (zoon) |
| 11-03-1465 | Claes Braemsdr. van Luttikenhuys (dochter, noemde zichzelf Christina) |
| 14-07-1504 | Abraham Braemsdr. van Luttikenhuys (dochter) |
| 29-06-1529 | Willem van Brakel (neef) |
| 24-02-1536 | Staes van Brakel (zoon) |
| 1545 | Samenvoeging gerecht Oud Wulven en gerecht Waijen |
| 23-03-1570 | Digna (Dimna) van Brakel (dochter) |
| 1-10-1595 | Joris van Wassenaar (zoon) |
| 28-08-1624 | Eustachius van Wassenaar (broer) |
| 29-06-1626 | Margaretha van Wassenaar (zus) |
| Rond 1631 | Ferdinando van Ayala (zoon) |
| 3-02-1634 | Johan van Toll |
| 7-06-1653 | Johan van Toll (zoon) |
| 24-08-1657 | Jeronymus de Haze (executeur) |
| 10-07-1658 | Johan Rothé |
| 7-01-1671 | Laurens Schas |
| 7-08-1685 | Petrus Schas (broer) |
| Rond 1687 | Wilhelmina Stalpaert Van Der Wiele (vrouw) |
| Rond 1694 | ???? |
| 21-04-1705 | Petrus Laurentius Schas (zoon) |
| 8-02-1706 | Jasper van Lynden |
| 30-10-1732 | Jasper Scheurwater (kleinzoon, al sinds 17 september 1731 onofficieel) |
| 9-03-1741 | Nicolaas Mattheus van der Noot de Gietere |
| 18-12-1753 | Jacob Abrahamsz. Koninck |
| 29-05-1766 | Warnerus Curtius |
| 15-01-1790 | Jean Louis Testas |
Noten
- Het Kromme Rijngebied in de Middeleeuwen pag 444 – Dr. C. Dekker (1983) ↩︎
- RAZU – toegang 61- inv 20, Regesten betreffende ’t Goy en Houten, 1200-1499 – M. Kemp ↩︎
- Het Kromme Rijngebied in de Middeleeuwen – Dr. C. Dekker (1983) ↩︎
Deze pagina is gewijzigd op 20 juni 2025