Windmolens

In de Nieuwe Tijd verschijnen er steeds meer molens in Houten. Naast poldermolens in Schalkwijk en Wulven, waren dat ook korenmolens. De eerste molens waren rosmolens, aangedreven door een dier. Later komen er windmolens en de molenaar krijgt te maken met windrecht. Deze belasting moest worden betaald aan de landsheer van het gerecht.

De inwoners krijgen te maken met het molenrecht. Dat betekent dat ze graan moesten malen bij de molen die voor hun was aangewezen. Elk gebied had zijn eigen molen.

Inwoners uit ’t Waal en Honswijk gingen naar de molen in Molenbuurt, inwoners van Schalkwijk naar de molen bij De Heul en inwoners van Houten, ’t Goy, Oud Wulven, Waijen, Schonauwen en Wulven naar de Loerikermolen. Deze laatste was de opvolger van de molen uit ’t Goysedorp, de oudste molen van Houten.

Poldermolens

Door de inklinkende veenondergrond krijgen de boeren behoefte aan een poldermolen. Aan het eind van de 16e eeuw verschijnen er particuliere molens die worden aangedreven door paarden. Rond 1600 staan er twee grote molens (knoestermolen en Blokhovense molen) en 6 a 7 kleine paardenmolens.¹ Langzamerhand worden deze rosmolens vervangen door windmolens.

Een poldermolen functioneerde alleen als er een afgeschermd gebied was dat moest worden drooggemalen. Daarom ging de komst van een poldermolen vaak gepaard met de aanleg van kades en dammen. Het beheer werd dan soms ondergebracht in een waterschap. Er werd dan gewaakt voor vreemd water. Water uit een ander gerecht of een andere parochie leidde soms tot felle strijd.

Aan het eind van de 19e eeuw worden de Poldermolens vervangen door stoomgemalen. Rond 1925 worden het elektrische gemalen. Alle molens in de gemeente Houten zijn verdwenen.
Lees meer over waterschappen

Noten

1. Het Kromme Rijngebied in de Middeleeuwen – Dr. C. Dekker (1983) ↩︎