Inhoud
Landgoed Wickenburgh is 15 hectare groot ten westen van het Goyse Dorp. Op het landgoed staat een hoofdgebouw, een koetshuis, een tuinmanswoning, een duiventoren en nog wat kleinere gebouwtjes. Op het landgoed Wickenburgh bevindt zich veel bos.
Kasteel Westenstein (14e eeuw)
De oudste geschiedenis van Landgoed Wickenburgh gaat terug naar de middeleeuwen. Ten westen van het kasteel Ten Goye stond het stenen huis Westenstein. De naam stein duidt erop dat deze van steen was opgetrokken. Het huis wordt in 1300 voor het eerst genoemd.
Waar het stenen huis heeft gestaan is niet bekend. Westenstein heeft een gracht. Mogelijk op het huidige eiland in de vijver. Daarvoor heeft op het huidige eiland vermoedelijk een mottekasteel gestaan.1
Van Goberdingen is de bewoner. De theorie is dat het huis in eigendom was van familie van Ten Goye. Een dergelijk machtig geslacht zou nooit een vreemde familie zo dichtbij Kasteel Ten Goye hebben geaccepteerd.2
Westenstein raakt in de 14e eeuw betrokken bij oorlogshandelingen en rond 1355 is deze vernield. Vermoedelijk gebeurde dit tijdens de belegeringen van kasteel Ten Goye en Marckenburgh. Uit deze periode is een kogel gevonden. Ook bij Marckenburgh is een kogel gevonden die in deze oorlog is gebruikt. Het is de eerste keer dat er vuurwapens zijn ingezet in onze regio.
Versterkte boerderij Wickenburgh
In het jaar 1381 wordt voor het eerst de naam Wickenburgh gebruikt. Het is de opvolger van Westenstein. Wickenburgh dat gezien de naam een versterking is, kan dan in die tijd worden gezien als een grotere boerderij. Tot 1409 wordt het huis in leen gehouden door het geslacht Van Goberdingen. In 1409 komt Wickenburgh in bezit van Willem van Oostrum, een grondeigenaar van de oostkant van het huidige Goyse Dorp. Wickenburgh is dan een dwarsboerderij met gracht en dus een versterkte boerderij. In de archieven spreekt men over ‘van Oostrums hofstede genaemt Wickenborgh’.
In 1630 komt het huis in handen van Van Westrenen. Die maakt een oprijlaan, die we in 1641 op een kaart van J. van Diepenem zien staan. Dit is inclusief duiventoren die dan nog strak langs de weg staat. Rond 1690 komt er een koetshuis op het terrein.
Na enkele verschillende eigenaren komt het huis in 1741 in handen van de familie Wttewaall. Eigenaar H.A. Wttewaell van Stoetwegen die het oostelijke deel van Wickenburgh als zomerverblijf bezit, is o.a. burgemeester in Utrecht. De westelijke kant van landgoed Wickenburgh blijft boerderij en is het hele jaar door bewoond. In 1777 wordt een oprijlaan naar Schalkwijk aangelegd. Deze is in gebruik voor de kerkgang en voor aan- en afvoer van goederen via de Schalkwijksewetering.
Buitenplaats Wickenburgh
In 1780 wordt het huis flink verbouwd. Wickenburgh verandert steeds meer in een buitenplaats. Er is dan een boerderij met daar tegenaan gebouwd een herenhuis. De tuinmanswoning (boerderij Kortland) wordt in 1785 gebouwd.
In 1814 wordt de pacht van de boer opgezegd en wordt Wickenburgh een volwaardig buitenhuis. Het achterhuis van de boerderij wordt afgebroken en het voorhuis wordt gelijk getrokken aan het herenhuis. In 1870 volgt een nieuwe verbouwing en krijgt het huis ongeveer haar huidige aanzien. Het gebouw is alleen tijdens de zomer bewoond. In de winter zijn de bewoners in de stad Utrecht.
De tuin van landgoed Wickenburgh
In de 17e eeuw is er een tuin. Die is vooral in gebruik als moestuin. In 1830 wordt de moestuin verplaatst naar boerderij Kortland. De tuin rond het landhuis en omgeving verandert in een park. Ook zijn er exotische bomen. De tuin wordt in 1872 in de huidige (Engelse) stijl aangelegd. De vijver wordt daarbij vergroot en de Wickenburghseweg een stuk naar het noorden verplaatst. In het bos komt in 1902 een tennisbaan.
Het landhuis is het eerste huis in ’t Goy met een telefoonaansluiting, heeft de eerste fotograaf van Houten (1886) als bewoner en de eerste autobezitter van ’t Goy (1916) woonde hier ook.
Bij een brand in 1951 gaat een deel van het huis verloren. In 2010 heeft de archeologische werkgroep opgravingen verricht in dit gedeelte. Er komt 150 kilo aan archeologisch materiaal naar boven. Het verloren gegane deel uit 1951 wordt daarna aangebouwd. Direct naast het huis aan de noordzijde ligt een gedempte gracht uit 1680. Hier is lange tijd afval in gegooid. Deze is deels opgegraven. Voor latere archeologen is deze gracht een schat die in de toekomst kan worden ontsloten.
Duiventoren
In de tuin staat een van de oudste duiventillen van de regio, mogelijk de oudste van Nederland. Deze dateert uit de 16e eeuw. Het torenvormig gebouwtje is 12 meter hoog en heeft een doorsnede van vijf meter. Er zijn slechts vijf ronde duiventorens in Nederland en deze is er één van. Aan de binnenzijde in de muren zijn 317 nesthokjes gemaakt. De vliegopeningen van de duiventil waren dermate groot, dat postduiven er niet in konden, maar de iets kleinere veldvluchters wel.
In de toren werden duiven gehouden voor consumptie. Daarnaast leverde het houden van duiven voor de eigenaar ook mest op. Duivenmest was beter dan rundermest, maar moest wel worden verdund omdat het anders te sterk was. De duiventil heeft tijdens het noodweer van 1674 schade opgelopen.
Oprijlanen
Het landhuis telt maar liefst drie oprijlanen.
- Oprijlaan ten noorden, doorlopend tot aan de Hoogdijk (<1641). Deze wordt in 1720 verlengd tot aan de Beusichemseweg
- Oprijlaan naar Schalkwijk, Wickenburgsepad (1777)
- Oprijlaan naar de Hoogdijk, oostelijker en parallel aan de bestaande oprijlaan (1840). In 2004 heropend.
Noten
Ga terug naar kastelen in Houten
Deze pagina is gewijzigd op 29 mei 2025