Heemstede als boerderij wordt voor het eerst genoemd toen Everard van Heemstede in 1323 een huis met hofstede ontving.1 Het lag ten zuiden van de huidige plofsluis tussen het Amsterdam-Rijnkanaal en het Merwedekanaal in Nieuwegein.
Tussen 1398 en 1404 wordt er een woontoren gebouwd, dat we tegenwoordig ‘Het Oude Heemstede’ noemen. In een boomgaard langs de straat Vuilcop in Nieuwegein zijn de fundamenten (kloostermoppen, 29/30 x 16 x 8 cm) van deze woontoren teruggevonden. Het was een vierkant versterkt huis van drie verdiepingen hoog, dat op een klein heuveltje stond. De afmetingen van de woontoren waren 7 bij 7 meter.
Ridderhofstad Heemstede
In 1536 wordt het kasteel als ridderhofstad erkend. Om in aanmerking te komen voor deze titel moest het huis een gracht hebben en een ophaalbrug. Ook moest de bewoner van adel zijn en de familie Van Winssen was dat.
In dezelfde eeuw wordt de woontoren vergroot tot 12 bij 12 meter. Vanaf 1614 werd de woontoren niet meer bewoond. Een tekening (zie hierboven) uit 1647 toont een ruïne. Het voormalige huis vertoont schietgaten en heeft geen dak meer. Het lijkt alsof het gebouw met brand te maken heeft gekregen.2 De gracht is dan gedempt.
Zowel in 1624 als 1638 krijgt het huis te maken met een grote dijkdoorbraak. Eigenaar is op dat moment Adriaan van Winssen. Adriaan gaat in deze periode wonen (of als zomerverblijf) in de nieuwe ambachtsheerlijkheid Heemstede 500 meter noordelijker. Het huis Heemstede 1 blijft in het bezit van de familie van Winssen.
In 1645 wordt daar nieuw kasteel gebouwd. Deze noemen we Heemstede 2. In de loop van de 17e eeuw is het Oude Heemstede afgebroken. Het terrein wordt door de gemeente Nieuwegein beschermd.
Eigenaren Ridderhofstad Heemstede
Onderstaande lijst toont de eigenaren van de: boerderij/huis (1323 – 1404), de woontoren (1404 – 1614) en de ruïne (1614 – eind 18e eeuw).
- 1323 – Everard van Heemstede (lid Familie van Wulven)
- +/- 1382 – Borre van Heemstede (lid Familie van Wulven)
- 1392 – Hillegonda (zus)*
- 1404 – Elsabe Mouwer (dochter)*3
- 1439 – Godschalk van Winssen (zoon)
- 1471 – Godschalk van Winssen (zoon)
- 1516 – Willem van Winssen (broer)
- 1523 – Godschalk van Winssen (zoon)
- 1558 – Willem van Winssen (zoon)
- 1614 – Adriaan van Winssen (neef)
- 1639 – Willem van Winssen (zoon)
- 1642 – Maria van Winssen (zus) en Hendrick Pieck van Wolfsweerd
- 1669 – Gerard de Waal
- 1680 – Jacob Louise Grave van der Nath
- 1680 – Diederick van Veldhuysen
- 1719 – Cornelis Quint
- 1719 – Anthonie Turck
- 1723 – Essaye Gillot
- 1734 – Frederik van der Does
Noten
- Het Stichtse Landsiraad 2020 – A. Lisman – L. Wevers ↩︎
- In 1585 trokken de Spanjaarden op van Amerongen naar Jutphaas. Aan de oostzijde van de Vaartsche Rijn werden diverse adellijke huizen in brand gestoken. Het is onduidelijk of Heemstede hier ook bij was betrokken. ↩︎
- Hierover is onduidelijkheid ↩︎
Ga terug naar kastelen in Houten
Deze pagina is gewijzigd op 16 juli 2025