Eerste bouwtaak van Houten

In 1966 wordt het agrarische dorp Houten aangewezen als groeikern. Het dorp bestond toen uit zo’n 3500 inwoners en moet volgens de plannen groeien tot 100.000 inwoners. Belangrijkste reden is de aanwezigheid van een spoorlijn. De eerste bouwtaak van Houten ligt voor de deur.

Zowel in 1968 als in 1970 stemt de gemeenteraad in om mee te werken aan de groei van Houten naar 100.000 inwoners. In 1971 wordt dit gecorrigeerd naar een groei van 25.000 inwoners in 1985 met een uitgroei tot 60.000 inwoners.¹

Groeiplan

De jaren 70 staan in het teken van de groei van Houten. Er is tot 1976 veel onduidelijkheid, er is discussie en er zijn ‘deskundigen‘ die vinden dat de plannen anders moeten. Ook zijn er bezwaren. Die komen o.a. van de actiegroep Inspraak in Groot Houten. Deze is opgericht in 1973, maar was al twee jaar actief. De actiegroep is bang dat Houten wordt ‘opgevreten’ door de nieuwbouw. Er zitten mensen van allerlei pluimage in, ook mensen die net in de nieuwbouw van het Flierplan zijn gaan wonen. Maandelijks komt de groep bij elkaar en regelmatig worden er bijeenkomsten voor de bevolking georganiseerd.

Halverwege de jaren 70 reizen het college van Houten en de fractievoorzitters van de politieke partijen naar Zandvoort, waar minister Gruijters meedeelt dat Houten een groeikern is geworden.²

Vooruitlopend op de groeitaak worden Den Oord en De Lobben (De Hoven) gebouwd.³ De eerste paal van Den Oord I wordt in augustus 1973 geslagen door burgemeester Bijleveld. Op 26 juni 1974 behandelt de gemeenteraad het groeiplan en een jaar later doet de provincie dit. In 1976 start de bouw voor Lobben-De Oord II (later De Hoven genoemd). De woningen in deze wijk worden in 1977 opgeleverd. De Lobben vangt de woningbehoefte voor de inwoners van Houten op.

Besluit Tweede Kamer

Op 30 mei 1978 besluit de Tweede Kamer dat Houten per 1 januari 1979 groeigemeente wordt. De groeitaak is dan afgenomen tot 6000 woningen in 1989 en 6000 voor de periode daarna. De Houtense gemeenteraad kan zich alleen vinden in de eerste 6000 woningen voor de eerste bouwtaak van Houten en legt de tweede 6000 woningen (zowel in 1981 als in 1982) naast zich neer. De plannen voor de tweede groeitaak worden ondertussen gemaakt en in een kluis bij het ministerie opgeslagen.

Besluit Tweede Kamer

De eerste bouwtaak van Houten bestaat uit verschillende deelplannen, die weer verdeeld worden in 33 gebieden. De volgorde van de bouw is met de klok mee beginnend bij de Hoeven en Gaarden. In eerste instantie wordt er aan de oostzijde van de Utrechtseweg gebouwd, daarna richting De Hagen.

• Weerwolf (Hoeven, Gaarden)
• Schonenburg (Hagen, Weiden)
• Centrum
• Wernaar (Gilden)
• Rijsbrug (Akker, Bermen)
• De Geer (Velden, Sloten)
• Tiellandt (Slagen, Poorten)
• Wulven (Campen, Borchen)
• De Meent (Erven)

De namen van de deelplannen worden lange tijd gebruikt. Daarnaast zijn er buurtnamen per inprikker in gebruik. Rond 2015 zijn de namen van de deelplannen vervallen en zijn de buurten wijken geworden. De wijknaam sluit aan op het laatste deel van de straatnaam.

Eerste paal eerste bouwtaak van Houten

Op 7 november 1978 wordt de eerste paal geslagen in het bouwplan De Weerwolf. In 1980 worden de meeste huizen in dit plan opgeleverd en zijn de Gaarden en de Hoeven een feit. Tegelijkertijd verschijnt een grote werkgever in Houten: Het Utrechts Nieuwsblad. Personeel van deze werkgever krijgt voorrang voor de eerste wijken. Met name in De Hoeve worden veel personeelsleden gehuisvest. Ook personeel van de Rijkspolitie heeft voorrang.

Het project Weerwolf (Gaarden en Hoeven) is een oefenwijk voor de stedenbouwkundigen. Zo is in de Hoeven de enige en laatste woonerf van Houten te vinden. Ook zijn er witte huizen, waardoor fietsers weten dat er een doorgang tussen was. In boerderij Nieuwoord wordt een noodkruidenierswinkel gevestigd.⁴

In 1982 wordt het NS-station geopend, tegelijkertijd met De Hagen. Hierna volgen De Weiden en De Gilden (1983) en De Velden (1984). Op vrijdag 25 maart 1983 wordt de eerste paal voor het centrum geslagen. In 1984 worden hier de eerste gebouwen opgeleverd. Ook het slaan van de eerste paal van de 3000e woning op 19 april 1983 in deelplan Wernaar II (omgeving Timmermansgilde) is reden voor een feestje.

In 1986 komt de gemeenteraad met het voorstel om boven de 6000 woningen, nog eens 3000 woningen te bouwen. De bedoeling is om onder een tweede bouwtaak uit te komen. 2000 woningen waren extra voor de groeitaak, 1000 woningen waren voor de eigen bevolking. De groeitaak wordt verlengd naar 1992.⁵

Sociale huurwoningen worden gebouwd door de Dr Schaepman en de Algemene Woningbouwvereniging Houten. Beide instanties bouwen om en om. In 2006 zijn ze gefuseerd in Viveste en in 2023 met Mitros naar Woonin.

Rondweg

Rondom de wijken wordt in een vlindervorm een Rondweg aangelegd. De vlinder is dan het symbool van Houten, naast de appel die moest herinneren aan de tijd dat de fruitteelt belangrijk was in Houten. Elke wijk heeft een inprikker met een bomenplein om het verkeer af te remmen. Voor de wijk de Lobben moet een speciale inprikker worden gemaakt, die diep door de bestaande omgeving heen snijdt.

Op 11 mei 1985 wordt De Staart geopend, zodat de Rondweg een directe verbinding had met de snelweg. Houten feliciteert die dag paginagroot in de krant heel Nederland met de aansluiting van Nederland op de Houtense Rondweg. Deze dag staat bekend in Houten als Robotdag.

In 1982 is de Rondweg aangelegd tussen de Utrechtseweg en de ongeveer de inprikker de Sloten. Het duurt tot 1987 voordat de Rondweg echt rond is. Problemen met de grondverwerving tussen de Dorpsstraat en De Poort zorgen voor vertraging. De Rondweg volgt aan de zuidkant van het toenmalige Houten ongeveer het tracé van de huidige koppeling.

Verdere bouw

In de jaren erna volgt de verdere bouw van vele wijken zoals De Sloten (1986), De Campen (1987), De Poorten (1988), De Slagen (1988) en De Borchen (1988). Bedrijven die in de weg staan moeten wijken naar het nieuwe bedrijventerrein De Schaft.

In 1990 start de bouw van het eerste deel van De Erven. Vervolgens in 1991 worden de wijken De Bermen en De Akkers gebouwd. Ook worden de laatste gaten gevuld. In 1992 viert burgemeester Bransen de afronding van de groeitaak. Amper een jaar nadat de wijk De Erven gereed is, gaat de eerste paal de grond in voor de tweede bouwtaak.

Bijzonderheden

Kenmerkend voor de bouw van Houten is de fietspadeninfrastructuur. Hierdoor is Houten de veiligste gemeente in Nederland geworden voor fietsers. Met de tweede groeitaak in Houten-Zuid wordt deze structuur overgenomen. Sinds de introductie van de fietsinfrastructuur is er één fietser om het leven gekomen binnen de Rondweg en dat was door een aanrijding met een vuilniswagen.

Een ander opvallend verschijnsel is de eis dat elk gebouw een puntdak moest hebben en dat hoogbouw zoveel mogelijk moest worden vermeden. De hoogste gebouwen waren te vinden in het Centrum en ook de gebouwen aan Het Rond kregen een puntdak. In 1997 werd dit uitgangspunt verlaten. De wijk Het Land in Houten-Zuid was de eerste wijk waar platte daken werden gebouwd. Later verschenen ook in het centrum hoge gebouwen met platte daken.

Tijdlijn eerste bouwtaak van Houten

Noten

1. Houten Uitgelegd, P.M. Heijmink Liesert (2006) ↩︎
2. Rijsbrug wordt geraakt door de nieuwe weg, Houtens Nieuws, 9 oktober 2013 ↩︎
3. Modelstad Houten (2007) ↩︎
4. Houten sloopt drie boerderijen en stoot er twee af, Utrechts Nieuwsblad, 13 maart 1982 ↩︎
5. Houten Uitgelegd, P.M. Heijmink Liesert (2006) ↩︎