De kerk in Houten

Het christendom krijgt door de komst van de Franken in de 8e eeuw in onze regio een belangrijke rol. Voor de Franken was het christendom niet alleen een geloof, het was ook een methode om het volk aan zich te binden.

De macht van de kerk neemt in de middeleeuwen verder toe en tussen 1024 en 1528 is Utrecht (Het Sticht) een vorstendom binnen het Heilige Roomse Rijk. De bisschop had wereldlijke macht en raakte betrokken bij vele oorlogen en veldslagen. Het religieuze deel van zijn werkzaamheden liet de bisschop over aan de kloosters in Utrecht.

Kerken en parochies

In de huidige gemeente Houten zijn in de late middeleeuwen meerdere kerken en parochies te vinden. Ze hebben een belangrijke functie binnen de gemeenschap. Het kerkgebouw is de verbindende factor voor de bevolking.

De kerk in Schalkwijk richt zich op het gebied van de Schalkwijkse ontginning, dus inclusief delen van het gerecht Schonauwen. Houten met dochterkerk ’t Goy volgt ook globaal de gerechtsgrenzen, maar vanaf 1400 wordt de parochie gesplitst in een Goys deel en een Houtens deel.

De ontginning Wulven/Oud Wulven valt voornamelijk onder de Sint Nicolaasparochie in Utrecht. De plattelanders konden hiervoor ook terecht in een kapel bij Vechten (Wiltenburg) en een kapel in kasteel Wulven.¹ Langs de Lek waren kerken in Honswijk/Tull en ’t Waal. In de middeleeuwen was er een kapel bij de Groeneweg.

Bedevaartsplaats

Tussen 1450 en 1525 bevond zich in de kapel van kasteel Wulven een Mariabeeldje. Pelgrims uit de wijde omtrek kwamen naar O.L. Vrouw van Houten, omdat aan het beeldje wonderlijke krachten werden toegeschreven. Hierdoor staat Houten bekend als een bedevaartsplaats.

Reformatie

Met de reformatie in 1580 ontstaan er verschillende stromingen binnen het christendom. Enerzijds waren er de hervormden en anderzijds de katholieken. In Schalkwijk wordt een statie opgericht. Na de Franse tijd krijgen de katholieken hun kerkruimte weer terug. Het geloof in Houten krijgt vorm in de volgende kerken:

Huidige tijd

Met de groei van Houten vanaf 1978 ontwikkelde er zich een grotere protestantse geloofsgemeenschap. Dit werd mede veroorzaakt doordat de woningtoewijzing in de jaren 80 voor mensen van buiten Houten niet transparant verliep.²

In Houten worden diverse nieuwe kerkgebouwen gebouwd. Andere diensten worden bv in de aula van de Heemlanden gehouden, schoollokalen of in huiskamers.

In 1999 opende koningin Beatrix het Moluks Kerkelijk Centrum aan de Oudwulfseweg. Hier vinden diverse christelijke stromingen onderdak. Er worden geen kerkdiensten gehouden. Sinds 2007 is er wel een islamitische gebedsruimte ingericht. Vanaf 2019 is er een moskee in Houten.

Noten

1. Er is slechts één bron die het heeft over deze kasteelkapel. ↩︎
2. De woningtoewijzing liep via een commissie, waarbij de wethouder veel invloed had. Het verhaal dat rondgaat onder de woningzoekenden van die tijd, is dat protestanten makkelijker een woning kregen dan niet-protestanten. ↩︎