Zandpaden en zandwegen

Tot in de 16e eeuw bestond het wegennet van Houten uit kleiwegen. Voornamelijk voetgangers en boeren met vee maakten hier gebruik van. Zowel de kleiwegen in de komgronden van Schalkwijk als op de hogere delen in ’t Goy en Houten waren in natte perioden en in de winter moeilijk tot niet begaanbaar.

In de periode 1631 tot 1633 worden zandpaden aangelegd en vindt er controle en onderhoud plaats. Ze zijn bestemd voor voetgangers. De eerste aanleg vindt plaats tussen Utrecht en Houten. Het zandpad begint bij de huidige Gansstraat in Utrecht en loopt via het huidige Lunetten en het gerecht Oud Wulven en Waijen. Volgens de kaart van Bernard du Roy (1696) was het ‘Houtens Santpadt‘ exclusief voor voetgangers.

In Houten splitst het zandpad zich naar ’t Goy en het Beusichemse veer enerzijds (Loerickse santpadt) en naar Culemborg anderzijds. Hierdoor zijn de verschillende dorpen ook in de winter en in natte tijden te bereiken.

Het zand is afkomstig uit de Lek. Op een bodem van klei wordt 15 centimeter grof zand gestort, van zo’n anderhalve meter breed.¹ Aan het begin en eind van het voetpad staat een hek, zodat ander verkeer dan voetgangers het zandpad niet kan gebruiken.

Verlegging zandpad

Het zandpad Houten-Schalkwijk-Culemborg loopt oorspronkelijk via de Pothuizerweg naar het veer. Rond 1660 wordt het zandpad op verzoek van aanwonenden verlegd via de Lekdijk. Door het gebruik van Franse ruiters in 1673 raakt het zandpad in slechte staat.

Rond 1775 wordt het zandpad een zandweg. Hierdoor kunnen ook paard en wagens tussen de steden rijden.

In 1887 wordt het waterschap wegbeheerder. De meeste wegen waren toen voorzien van puin en grind.²

In 1898 wordt een deel van het Loerikse zandpad verkocht voor de bouw van een school. In de latere jaren worden er steeds vaker stukken van dit zandpad verkocht vanwege de groei van Houten.

Noten

1. Utrechtse zandpaden in de 17e eeuw – J.A. Storm van Leeuwen (2010) ↩︎
2. Het Kromme-Rijngebied 2014|48|2 – W. Thoomes ↩︎