De Jutphase stroomrug maakt onderdeel uit van het Linschoter rivierenstelsel. Deze stroomrug ontstond rond 3750 voor Christus en was rond het jaar 863 voor Chr. af.1
De Jutphase stroomrug ontstaat ter hoogte van het gebouw van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden als een zijtak van de Houtense stroomrug. Vanaf hier verplaatst de stroomrug zich westelijk naar het Oude Dorp, om via de wijken Gaarden/Hoeven en het buurtschap Oud Wulven en de Doornkade richting Heemstede en Jutphaas (Nieuwegein-Noord) te gaan. Historici (Ook C. Dekker – 1983) verwarren de Jutphase stroomrug in de literatuur regelmatig met de Houtense stroomrug.
Eerste fase
Er ontstond een eerste (smallere) fase van de Jutphase stroomrug vanaf 3750 voor Christus. Waar deze rivier precies heeft gelopen is niet bekend. Deze eerste fases zijn door archeologen waargenomen.2 De rivier werd toen gevoed door de Hoon en heeft ook een gelijke begin- en eindtijd als de Hoon. De eerste fase wordt rond 2175 voor Christus afgesloten.
Tweede fase
Nadat de Houtense stroomrug rond 2249 voor Christus wordt gevormd ten oosten van Houten door de Rijn, kruist deze de Jutphase stroomrug. De Rijn vult de rivier die de Jutphase stroomrug heeft gevormd. In eerste instantie gaat het nog om een kleine rivier die de eerste fase volgde, maar vanaf 1800 voor Chr. gaat het om een bredere rivier.
Van de Houtense stroomrug weten we dat tussen -1800 en -1500 flinke overstromingen voorkwamen. Pas rond -1100 komt de rivier tot rust. Voor de Jutphase stroomrug is dit overstromingsbeeld niet anders geweest. De brede rivier die dan ontstaat wist veel sporen uit van de eerste fase.
Restgeulen
Archeologen hebben diverse restgeulen gevonden. Deze geulen waren in de ijzertijd en Romeinse tijd belangrijk voor bewoners.
Bewoning
De Jutphase stroomrug wordt gekenmerkt door het voorkomen van hoge zandkopjes. Op deze zandkopjes ontwikkelden tijdens de Romeinse tijd en Late IJzertijd nederzettingen. In de Vroege Middeleeuwen is het middeleeuwse dorpje Haltna hier ontstaan. Eventuele nederzettingen uit de bronstijd zijn weggespoeld, omdat juist in de Bronstijd deze stroomrug werd gevormd.
| -3750 | Vorming 1e fase |
| -2249 | Vorming 2e fase |
| -1800 | Flinke overstromingen |
| -1100 | Einde overstromingen |
| -863 | Einde afzettingen |
| ±100 | Laatste geulen watervoerend |
Noten
- Channel belts in the Rhine-Meuse delta – Berendsen & Stouthamer (2001) ↩︎
- Houten VleuGel Tracé ACH Vindplaats 17 en 18 ZAN52 – E. de Boer, E. Verhelst (2006) ↩︎
Deze pagina is gewijzigd op 3 december 2025