Hofstede Tiellandt is een versterkte boerderij uit de middeleeuwen vlakbij boerderij Bovit (De Steenen Poort). De boerderij viel onder het leenhof van Vianen en had slechts 1 morgen land, later 2 morgen. De eerste vermelding is uit 1392 wanneer Ernst Jansz er woont.1 Achtereenvolgens komen we tegen als bewoner:
- 1407 Herman Scade
- 1462 Geryt Hermanss
- 1496 Mouris Ernsten
- 1525 Herman Mouriss (Mauriss)2
- 1549 Marcelis Dirckx
- 1573 Gijsbert Henrickx (voogd van Henrick Marcelisz)
- 1625 Anthonis Henrickx (noemt zich van Tielland te Wageningen)3
- 1646 Wessel de Vries Gerritsz
- 1652 Johan van Royesteyn (eigenaar, geen bewoner)4
De hofstede is rond 1652 verdwenen, maar het land blijft de naam Tiellandt dragen. Het is dan in het bezit van de adel. In 1715 koopt opperkoopman van de VOC Gerrit van Westrenen het bezit Tiellandt. Waarschijnlijk gaat het hier om het land, daar het gebouw dan al is verdwenen. Sinds het eind van de jaren 80 heette de woonwijk op deze locatie ook Tiellandt.
Het Eiland
Over de boomgaard Tijlant wordt in de 17e eeuw een proces gevoerd, waarbij de geschiedenis van dit stuk land wordt besproken. Getuigen melden in 1648 dat het land werd doorkruist door twee sloten, die een gracht om een huis hebben gevormd. Het gaat om brede en diepe sloten. Deze waren zo diep, dat gesproken werd over een eiland (T ylant). In die periode is het tweede huis Tieland verdwenen.
De illegale Ridderhofstad Tiellandt
In de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw bracht Koffie Hag verzamelplaatjes uit van gemeentewapens, familiewapens, wapens van adel, enz, enz. Plaatje 112 was van ‘Ridderhofstad’ Tiellandt bij Houten. Dat is opmerkelijk, want er is nooit een Ridderhofstad Tiellandt geweest.
Deze misvatting heeft allemaal te maken met Willem Hendrik Jacob baron van Westreenen van Tiellandt (1783 – 1848). Deze man uit Den Haag was lid van een welgestelde familie en was vooral druk met zichzelf nog belangrijker te maken. Hij maakte ijverig jacht op adellijke titels en wilde opgenomen worden in het ridderschap en later zelfs baron.
Om dit voor elkaar te krijgen kocht hij in 1816 voor 1200 gulden het 2 hectare stuk grond Tiellandt. Dit land was sinds 1690 familiebezit. Boerderij Tiellandt werd door hem ten onrechte ridderhofstad Tiellandt genoemd, schrijft de Houtense historicus Leen de Keijzer in zijn allerlaatste artikel ooit (Het Kromme-Rijngebied 1995).
In elk geval kwam het Willem van Westreenen wel goed uit om zijn adellijke titels uit te breiden. Hij noemde zichzelf dan ook Heer van Tiellandt, waardoor sommigen dachten dat er een Heerlijkheid Tiellandt bestond. Terwijl het in werkelijkheid om een boomgaard van amper twee hectare grond ging.
Notaris Den Haag misleid
Daarnaast lijkt het erop dat van Westrenen de notaris in Den Haag heeft misleid door te melden dat er een boerderij Tiellandt op dit stuk grond stond. Er was geen kadaster, de notaris was waarschijnlijk niet bekend in Houten en Nederland was net herstellende van de Franse tijd. De boomgaard Tiellandt is regelmatig in de 19e eeuw getransporteerd bij een notaris in Den Haag en vanaf het moment dat Van Westrenen in 1816 in het verhaal komt, wordt elke keer ‘land met hofstede’ genoemd. Althans dit blijkt uit het eerdergenoemd schrijven van Leen de Keijzer.
Het kadaster meldt echter in 1832 dat de boomgaard onbebouwd is, hetzelfde geldt voor de topografische militaire kaart (TMK) uit 1864. Wie de biografie leest van Willem Hendrik Jacob baron van Westreenen van Tiellandt, begrijpt dat dit past in de handel en wandel van deze Haagse ijdeltuit.
Boer Sturkenboom
Na Westrenen kwam het land in bezit van boer Sturkenboom aan de Houtensewetering. Die maakte een rechtstreeks pad vanaf zijn boerderij naar het land. Om alle Sturkenbomen, Vernooijen, Van Rooijens en Miltenburgen uit elkaar te houden, kregen de boeren op de Houtensewetering soms alternatieve namen. De betreffende boer Sturkenboom en zijn nageslacht stond dan ook bekend als Tiellandt.
Noten
- RAZU – toegang 61- inv 20, Regesten betreffende ’t Goy en Houten, 1200-1499 – M. Kemp ↩︎
- RAZU – toegang 61- inv 21, Regesten betreffende ’t Goy en Houten, 1500-1599 – M. Kemp ↩︎
- RAZU – toegang 61- inv 22, Regesten betreffende ’t Goy en Houten, 1600-1751 – M. Kemp ↩︎
- Leenhoven van de heren van Vianen 1296-1666 (J.C. Kort) ↩︎