Inhoud
Breuklijnen in de ondergrond
De ondergrond in het Kromme Rijngebied kent een aantal tektonische breuklijnen. Het zijn uitlopers van de Nederrijnse breukzone die in het Carboon (300 miljoen jaar terug) is gevormd. Vooral in de omgeving van Wijk bij Duurstede zijn deze uitlopers van de Peelrandbreuk aanwezig, die een route via de Kromme Rijn richting Utrecht volgen. Verder lopen in de regio Culemborg/Vianen diverse breuken.
Breuklijnen in Houten
Ook in de Houtense ondergrond zijn enkele kleine tektonische breuklijnen te vinden. De diepte hiervan is tussen de 800 en 6000 meter. Deze zijn niet actief en hebben voor zover we weten geen aardbevingen voortgebracht.
De breuklijn die onder De Veste en de Houtensewetering ligt, vinden we op 800 meter diepte. Het is een kleine afwijking van enkele tientallen meters in de zandlaag in de zogenaamde ‘formatie van Breda’. De zwarte breuklijnen zitten dieper. De aanwezigheid van de breuken in de buurt van Wijk bij Duurstede was in de jaren 10 van deze eeuw een gemeentelijk argument tegen schaliegaswinning in Houten.
Aardbeving Houten
De aardbevingen die in Houten zijn waargenomen, vinden hun oorsprong in Zuid-Europa, de omliggende landen, Limburg en oostelijk Noord-Brabant. Het KNMI is in 1908 begonnen met seismologische waarnemingen. Geschreven bronnen met ervaringen van de gewone man zijn zeldzaam.
Pas in 1932 bij de aardbeving in Uden, beschrijven lokale kranten voor het eerst wat werd waargenomen in het Kromme Rijngebied. Ook sturen mensen vanaf die periode per post hun aardbevingservaringen op naar het KNMI. Hieronder een overzicht van de aardbevingen die (vermoedelijk) zijn gevoeld in Houten.
2 januari 1342
Holland opgeschrikt door een aardbeving. Epicentrum onbekend. Deze is door het KNMI fictief in de provincie Utrecht geplaatst.
21 mei 1382 (M5.8)
Aardbeving M5.8 Noordzee (Ten oosten van Kent, Engeland) op 21 mei 1382. Waargenomen in alle steden en boerenhoeven in Holland, Zeeland en Utrecht.1
6 april 1580 (M6.0)
Een van de grootste aardbevingen uit de geschiedenis van West-Europa met een kracht van M6.0 op de schaal van Richter. Deze aardbeving is gevoeld in de provincie Utrecht. Er was geen schade.
Lees verder
3 januari 1602
Rond het middaguur wordt Holland getroffen door een aardbeving. De meeste meldingen komen uit Noord-Holland, maar de schok is ook gevoeld in Engeland. Mogelijk lag het epicentrum op de Noordzee.
4 april 1640
(Juliaanse kalender: 25 maart 1640)
Aardbeving in Düren, voelbaar tot in Utrecht.
18 september 1692 (M6.3)
Krachtige aardbeving M6,3 in Verviers (België), voelbaar tot in Amsterdam. De zwaarste aardbeving van het huidige België.
Lees verder
1 november 1755
Zeer zware zeebeving (M8.5) bij Portugal, gevolgd door een tsunami. De aardbeving wordt in Nederland onder gunstige omstandigheden waargenomen. De tsunami bereikt de Noordzee en vervolgens de grachten van steden en de binnenwateren. Urenlang is het water onrustig en men spreekt van de “grote waterberoering”. Bij de Vaartsche Rijn wordt een boot op het land geworpen.
27 december 1755
Aardbeving te Düren vlak na middernacht. Meldingen uit Culemborg tot Noord-Frankrijk.2 3
15 januari 1756
Lichte aardbeving provincie Utrecht. Het sterkst in Amersfoort, ook waargenomen in Laren. Onbekend of deze in Houten is waargenomen.
18 februari 1756 (M6.1)
Aardbeving (M6.1) wederom te Düren. Het is de grootste in Duitsland ooit. Gevoeld in Utrecht. Ook waargenomen in Londen en Parijs.
20 januari 1760 (M5.8)
Aardbeving (M5,8) in Düren. Zowel voorschok op 19 januari, de hoofdschok op 20 januari als de naschok op 21 januari is gevoeld in Utrecht.
23 augustus 1832
Lichte aardschok te Utrecht. Onbekend of deze in Houten is waargenomen.
6 april 1843 (M4.8)
Aardbeving M4.8 in Uden. Gevoeld tot in Den Haag en Leiden. Ook waargenomen in Bunnik.
2 mei 1928
Aardbeving in Tiel. Gevoeld in de driehoek Utrecht – ’s Hertogenbosch – Nijmegen. Om onbekende redenen verdwenen uit de aardbevingscatalogus van het KNMI.
7 juni 1931 (M6.1)
Aardbeving (M6.1 Doggersbank (Noordzee), gevoeld in heel Nederland. In onze regio lichte trillingen.4
20 november 1932 (M5.0)
Aardbeving M5.0 in Schijndel (voorheen aardbeving Uden), gevoeld in heel Nederland. In onze omgeving duurde de trillingen 7 seconden. Er waren storingen aan het elektriciteitsnet.5 Een naschok enkele dagen later (23 november) is ook in de regio gevoeld.6
11 juni 1938 (M5.6)
Aardbeving (M5.6) in Ronse (Belgie) ten oosten van Kortrijk. Gevoeld tot aan Amsterdam.
14 maart 1951 (M5.6)
Aardbeving (M5.6) in Euskirchen. De schokken die enkele seconden duurden werden tot in Den Haag gevoeld. Ook de redactie van het Utrechtsch Nieuwsblad werkzaam op de Drift in Utrecht zegt de schokken te hebben gevoeld.
8 november 1983 (M5.0)
Aardbeving (M5.0) met epicentrum in Luik. Waargenomen in Houten.7
13 april 1992 (M5.8)
Aardbeving (M5.8) bij Linne om 3.20 uur. In Houten flinke trillingen waarneembaar. Balken van rieten kap boerderij kraakten alsof flinke windstoten op het huis stonden. Mensen lagen te schudden in bed en werden wakker. Anderen sliepen door. Plaatselijk was er lichte schade in het Kromme Rijngebied.
22 juli 2002 (M4.9)
In de vroege ochtend van 22 juli 2002 vindt er in Alsdorf (Duitsland) een flinke aardbeving (M4.9) plaats. Trillingen werden in Bunnik waargenomen.
8 september 2011 (M4.5)
Aardbeving (M4.5) bij Weeze (Duitsland). Incidenteel waargenomen in Houten.
In september 2019 is een uitgebreid artikel verschenen over de aardbevingen in het Kromme Rijngebied tussen 1300 en 2019.
Noten
- Duizend jaar weer wind en water in de lage landen, deel 2 – J. Buisman ↩︎
- Duizend jaar weer, wind en water in de Lage landen, deel 6 – J.Buisman ↩︎
- Aardbevingen in Nederland – G. Houtgast (1992) KNMI ↩︎
- Wijksche Courant – 10 juni 1931 ↩︎
- Wijksche Courant – 23 november 1932 ↩︎
- De Kaap – 26 november 1932 ↩︎
- Aardbevingen in Nederland – G. Houtgast (1992) KNMI ↩︎
Deze pagina is gewijzigd op 20 april 2024